संत कान्होपात्रा

इ स पंधराव्या शतकामध्ये पंढरपूरपासून  जवळच असणाऱ्या मंगळवेढा या गावी कान्होपात्रा यांचा जन्म झाला. त्या विठ्ठलाच्या परमभक्त होत्या व वारकरी संप्रदायातील एक श्रेष्ठ संत कवयित्री देखील होत्या. मंगळवेढा येथील रूपवान व धनवान गणिका शामा हिची कान्होपात्रा एकुलती एक कन्या! नृत्य, गायन व सौंदर्याने रिझवणे अशा विपरीत व्यवसायात असूनही कान्होपात्रा मात्र सतत आपल्या आराध्य दैवताचे म्हणजेच विठ्ठलाचे नामस्मरण करीत असे. गणिका व्यवसायातील स्त्री असल्याने त्यांना कुणी गुरू लाभणे शक्यच नव्हते. कान्होपात्रा यांच्याविषयी फारशी माहिती उपलब्ध नाही मात्र त्यांनी बऱ्याच अभंगरचना केल्या असाव्यात पण त्या लिहून ठेवायला देखील कुणी नसावं असा अंदाज आहे व त्यामुळेच सध्या त्यांचे अगदी अल्प प्रमाणात काव्य उपलब्ध आहे. त्यांच्या प्रत्येक अभंग रचना या भक्तीरसपूर्ण तर आहेतच पण ह्रदयाला अतिशय भिडणाऱ्या आहेत. बिदरच्या बादशहाने कान्होपात्राला मागणी घातल्याने त्यांनी विठ्ठलाच्या चरणांवर माथा टेकवून आपले प्राण सोडले