संत जनाबाई

संत जनाबाई यांचा जन्म परभणी जिल्ह्यातील गंगाखेड येथे झाला. त्यांचे वडील दमा व आई करुड, हे दोघेही विठ्ठलभक्त होते. जनाबाई संत कवयित्री म्हणूनही ओळखल्या जातात.सर्वसामान्यांना देखील समजेल-उमजेल आणि रुचेल अशा साध्या सरळ व हृदयाचा ठाव घेणाऱ्या भाषेत त्या अभंग रचत. त्यांच्या बऱ्याच अभंग रचना नामदेव गाथेत देखील समाविष्ट केलेल्या आढळून येतात. जनाबाईनी रचलेल्या काव्य-रचना पूर्वीच्या काळी महाराष्ट्राच्या खेडोपाड्यातील स्त्रिया दळण दळताना ओव्या म्हणून गात असत. संत नामदेवांमुळे जनाबाईंना सतत सत्संग घडत असे, त्यामुळेच आपल्या प्रसिद्ध काव्य-रचनेत त्या म्हणतात "विठू माझा लेकुरवाळा, संगे गोपाळांचा मेळा!" संत ज्ञानेश्वरांविषयी देखील जनाबाईंच्या मनात मोठा भक्तिभाव होता .त्यांच्याविषयी त्या आपल्या रचनेत लिहितात, "परलोकीचे तारु!म्हणे माझा ज्ञानेश्वरु!" दळण-कांडण करणे, केर कचरा काढणे, गोवऱ्या-शेण्या थापणे अशी घरातील सर्व लहानमोठी कामे करताना  त्या सतत विठ्ठलाचे नामस्मरण करीत असत आणि ही कामे करताना प्रत्यक्ष विठ्ठल आपल्या मदतीला असतो व आपल्या वाटणीच्या कामांमध्ये तो प्रत्यक्ष सहभागी देखील असतो अशी त्यांची ठाम धारणा होती